.JPG)
.JPG)
Hierna volgt de video van de begrafenis 29/11/2007 van een voormalige smid in het dorpje Tafi Mado (Noord-Oosten Ghana, Lakes province). De man werd 94! Hij is in september gestorven maar de voorbereidingen, o.a. geldinzameling, hebben de begrafenis verdaagd. In oktober was er eveneens een groot feest in Tafi Mado waardoor de begrafenis toen ook niet kon doorgaan (zie video opening schooltje Tafi Mado).
De begrafenis start op vrijdagavond. Gedurende 4 tot 5 dagen klinkt er kei-luide muziek uit de muziekinstallatie die op het erf van de overledene werd geinstalleerd. De hele nacht door braakten de boxen muziek!!! Dat moet veronderstel ik de traditionele dodenwake vervangen... Er worden zowel tradionele klaagliederen afgespeeld als moderne disco muziek (!).
Het gebeuren is hier vrolijk omdat men dankbaar is voor de respectabele leeftijd van de overledene. Een van de neven is textiel designer... dus loopt de hele familie rond met T-shirts met de afbeelding van de overledene. Ik werd gevraagd om het lijk te begroeten en een foto te nemen. Het lichaam was opgebaard met kerstversieringen. Ook in Ghana begint men er vroeg aan...
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Ik ontmoette Sue Kudiabor (Ghanese) in Antwerpen voor mijn vertrek naar Ghana. Ben (haar echtgenoot) is een vriend van de neef van Achieng...
Haar mama, Theresa, is 55. Ze is eigenlijk afkomstig uit Liberia. In 1993 is de hele familie gevlucht uit Monrovia (hoofdstad van Liberia) omwille van de heel bloedige oorlog ginder. Ze verloor er een aantal familieleden. Haar man stierf aan een hersenbloeding een paar maanden na aankomst in Accra.
Ter gelegenheid van de opening van een schooltje, mobiliseerden twee dorpen zich (Tafi en Mado) voor een groots feest. Alles werd gecoordineerd door de jeugdorganisatie TAMAYA (Tafi-Madi Youth Association) die voor het gebeuren speciaal T-shirts en petjes liet afdrukken. De financierder van de schoolgebouwen is Friends of the Earth (UK) met Britse en Deense ontwikkelingsfondsen.
In een lange stoet doen de diginitarissen, voorafgegaan door hun gevolg, hun intrede. Nadien volgden een aantal dansen en sketches door de schoolleerlingen. Een van de sketches was een scene in het ziekenhuis waarbij de dokter iemand besmet met HIV door gebruik te maken van eenzelfde injectienaald.
Een hevige regenbui heeft roet in het eten geworpen. Alles werd onderbroken en iedereen is in de kerk gaan schuilen. Speeches werden afgewisseld met het uitreiken van allerlei merites.
De laatste scene is het doorknippen van het lintje...
Een foutje in mijn ondertiteling: de priester heeft het niet over "the fight against wisdom" maar wel over "the fight against witchdom..."
Hieronder een interview met Jane. Het interview werd opgenomen door haar dochter Buket Esi. Ik heb Buket Esi aangeleerd hoe ze een filmpje kan maken.
Jane vertelt over het feit dat haar dochters in Libie zijn geboren en over haar passie voor haar koor waar ze al sinds haar twaalfde bij aangesloten is.
Achtergrond: Toen Jane (10/09/1960) en haar man K.J. (afkorting van Kobina Gyan) in Libie woonden (1986-1992) heeft Jane haar jongere zus laten kennis maken met een spaanse diplomaten gezin om er als dienstmeid te werken. Sindsdien is ze er voor blijven werken: een aantal jaren in Rusland en nu al drie jaar in Brazilie. Sinds ze in Brailie woont is ze nog niet naar Ghana teruggekeerd. Maar ze komt nu naar Accra tijdens de kerstperiode. Haar dochter van zeven die bij haar broer woont wacht al de hele tijd op haar... Afrikaanse rekbaarheid denk ik dan.
Op haar beurt heeft die jongere zus Jane in contact gebracht met een jonge spaanse diplomaat toen die van Brazilia naar Accra verhuisde. Maar die Spanjaard bleef maar een jaar. Hector (afkomstig uit Santiago de Compostella) reisde in september door naar New Delhi om er zijn spaanse vriendin te vervoegen die er voor de Unesco werkt. En toen kwam Francois die de braziliaanse meubelen overkocht en er de dienstmeid na enig tweifelen er maar bij nam.
Het eerste wat Jane deed toen ze het huis binnenkwam was haar sandalen uit te doen en in alle kamers een kijkje te nemen. Ze begon al meteen in de keuken de dingen anders op hun plaats te zetten... Wat haar ook typeert is bv. om naast mijn fles water in de slaapkamer een glas te plaatsen op een bordje.
Het achterhuis was nog vrij en dus stelde ik voor of ze niet zou inwonen? Liever dat dan het achterhuis onbewoond te laten. Ik zei dat ik geen bezwaar had indien haar echtgenoot en eventuele kinderen mee kwamen. En het ging vlugger dan ik dacht. De volgende dag kwam haar man al met een pick-up. Hij kwam een bed, een tafel, een zetel, een stoel, een staanlamp en twee tuinstoelen afzetten...
Ik had via de togolese bewaker van mijn nederlandse buren een tuinman leren kennen die af en toe de tuin zou onder handen nemen. Maar toen ik hoorde dat K.J. in de bouw had gezeten en nu les geeft in de School of Polytechnics (beroepsschool) vroeg ik hem of hij niet wat in de tuin kon werken. Niet dat ik dat zelf niet graag doe, maar ik dacht: K.J. lijkt nog veel tijd over te hebben naast zijn lesuren. Ondertussen is hij officieel mijn dag en nachtwaker... Zoals alle bewakers in de buurt slaapt hij 's nachts heel rustig.
Het grote voordeel is dat ze veel sneller socialiseren met de Ghanase buren dan ik zou doen. K.J. kwam met de buuvrouw overeen dat hij het gras aan haar geiten zou geven. Zij hielp hem aan een knipschaar. En toen tijdens een onweer er vonken uit de electrische bedrading schoten (een van de struiken was te hoog gegroeid) stond ze K.J. bij met machette en advies (de electriciteitsmaatschappij zal de draden tussen mijn huis en de electricieitspaal komen aanspannen). Mijn nederlandse buur getuigde dat het inderdaad om een echt vuurwerk ging. Ik was tijdens het onweer met Buket naar de luchthaven gereden om mijn eerste bezoeker op te halen: Piet (een vriend van Paulus en Hilde). Piet kwam uit Nigeria en was twee dagen in Ghana. Hij werkt voor een amerikaanse maatschappij die bankautomaten verkoopt.
En ik heb met Keji, Jane en Buket nu een heel aangename aanwezigheid. Een stukje familie als het waar. Dochter Buket Esi en pa K.J. pendelen regelmatig tussen Winneba en Accra. In Winneba heeft de familie Ghartey een groot huis. Mama Jane is blij een stek te hebben in Accra want voordien verloor ze dagelijks drie uren in het op en af pendelen tussen Winneba en Accra. De twee oudste dochters die naar de universiteit gaan ("they offer courses" wordt hier blijkbaar gezegd) wonen op kot in Cape Coast (3 uren van Accra). (wordt vervolgd...)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Ze heet Jane AMAOKO. Ze werkte voordien voor een Spanjaard. Jane en haar man hebben een aantal jaren in Libie gewoond. Hun drie kinderen zijn er geboren. De oudste is 19 en studeert statistiek. De pa, Kobina Gyan GHARTEY, werkte tussen '97-'98 in Kuala Lumpur voor een Australische bouwfirma. Hij is ook ooit langs Antwerpen en Brussel gepasseerd. Leuk koppel. Jane voelde zich onmiddelijk thuis, deed haar schoenen uit en begon al de keuken te herorganiseren... Vermits ik geen nacht- of dagwaker heb en het "boy's house" toch vrij was, logeren man en vrouw nu in die kamer. Ze hebben er ook een douche en toilet. Voor hun eerste nacht in mijn huis konden ze gebruik maken van mijn grote matras. Door in Labone te wonen bespaart Jane zich twee uren vervoer per dag want ze woont op zo een uur rijden van mijn huis: in Winneba (ook omwille van het hektisch verkeer hier in Accra). Alhoewel ik reeds een andere tuinman op het oog had zal hij die rol nu vervullen...
Als goede antropoloog aanvaardde ik de uitnodiging van Isaac (een bewaker van FARA) om aanwezig te zijn op de diploma uitreiking van zijn echtgenote Gertrude. Naar goede Afrikaanse gewoonte begon het gebeuren pas een uur en een half later... Maar de reden was wel dat een groot deel van de verwachtte genodigden voordien nog naar een begrafenis moest van een jongeman. Toen ik vroeg waaraan die jongeman dan wel gestorven was (is hij verongelukt?) werd mij eerst gezegd „He died of a natural death“, om dan aan toe te voegen: „he had a disease“. Ik vermoed dus dat hij op de leeftijd van 26 jaar gestorven is aan AIDS. Het feest ging door in de feestzaal van een jeugdbibliotheek. Ik ben het eerste uur dus maar gaan klappen met de bibliothecaris. Er bestaan zo een drietal bibliotheken in Accra, gebouwd met steun van de Canadezen. Veel te weinig dus om te beantwoorden aan de noden van de jeugd. Ze komen er tijdens de week massaal hun huiswerk doen.
.JPG)
man rechts...
